Promieniowanie UV jest jedną ze składowych widma światła słonecznego. Dodatkowymi – w ujęciu globalnym nieistotnymi, ale lokalnie ważnymi – źródłami, są źródła sztuczne: lampy owadobójcze, solaria i inne lampy UV wykorzystywane w rozmaitych procesach technologicznych. Powodem, dla którego w wielu przypadkach znajomość natężenia promieniowania ultrafioletowego jest tak istotna, jest jego wysoka energia.

Wysokoenergetyczne promieniowanie UV zajmuje niewidoczny obszar spektrum fal elektromagnetycznych o długości od 100 do 400 nm. Ze względu na zdolność atmosfery do zatrzymywania kolejnych długości oraz ich potencjalnej szkodliwości dla organizmów żywych cały ten zakres podzielono na promieniowanie UVA (315-400 nm, stosunkowo niska energia, ale niewielkie tłumienie w atmosferze i duże natężenie) oraz UVB i UVC (odpowiednio w zakresach 280-315 i 100-280 nm o wyższej energii, ale lepiej zatrzymywane w atmosferze).

Do pomiaru intensywności (natężenia) promieniowania UV można używać niezbyt precyzyjnych mierników osobistych w postaci kart lub np. nadruków fotowrażliwych na koszulkach, co wystarcza w celu oszacowania indywidualnego zagrożenia, albo precyzyjnych mierników spektrofotometrycznych. Te pierwsze zwykle pozwalają jedynie na oszacowanie indeksu UV, natomiast w przypadku mierników technicznych podawana jest konkretna wartość natężenia, dzięki czemu mogą być one używane do precyzyjnego oznaczania zagrożeń lub oceny bezpieczeństwa procesów technologicznych. Większość mierników UV jako element światłoczuły wykorzystuje specjalną diodę zbudowaną na bazie węglika krzemu, a ceny są różne w zależności od dokładności i przeznaczenia miernika.

Mierniki Promieniowania UV – Istotne Parametry

Wybór miernika promieniowania UV powinien być dokonany w pierwszej kolejności na podstawie pewnych parametrów technicznych. Decydują one o możliwości zastosowania danego urządzenia w określonym celu.

Spektrum Pomiarowe

Wartość ta oznacza długości fal elektromagnetycznych, jakie mogą być wykrywane przez sensor miernika. Dzięki porównaniu tych wartości można rozróżnić mierniki promieniowania UVA, UVB i UVC. Te pierwsze są stosowane zdecydowanie najczęściej i zwykle są tańsze, choć nie samo spektrum o tym decyduje.

Dokładność

Jest parametrem kluczowym, ponieważ w pewnych przypadkach natężenie promieniowania UV może wymagać bardzo precyzyjnego określenia (miernik dokładniejszy zwykle kosztuje więcej), a w innych wystarczy pomiar dokonany z mniejszą dokładnością. Precyzja uzyskiwanych wyników jest zwykle różna dla niskich i wysokich przedziałów wartości mierzonych.

Zakres Pomiaru

Pod tym względem mierniki różnią się bardzo znacznie: niektóre pozwalają na pomiar natężenia od 200 µW/cm2 do 20 mW/cm2, a inne 1 mW/cm2 do 40 mW/cm2, a są też oczywiście inne możliwości. Nie w każdym przypadku im większy zakres, tym lepiej – ponieważ mierniki o większych możliwościach są droższe, nie stosuje się ich tam, gdzie zakres pomiarowy może być ograniczony.

Parametry Funkcjonalne Mierników UV

Wyżej opisane parametry mają charakter techniczny – zależą od konstrukcji miernika i związane są ściśle z możliwością uzyskiwania dokładnych wyników. Należy jednak przy podejmowaniu decyzji zakupowej uwzględnić także parametry funkcjonalne, niezwiązane bezpośrednio z precyzją pomiarów, ale wpływające na możliwość stosowania miernika w konkretnym celu.

Odporność Na Wilgoć

Niektóre mierniki UV nie są odporne na działanie wilgoci, a inne zostały przez producentów przed nią zabezpieczone. Tę cechę trzeba wziąć pod uwagę, jeśli miernik ma być stale eksploatowany na zewnątrz – poza tym, że kalibracja zwykle dokonywana jest w określonych warunkach i ich zmiana wpływa na dokładność, to podwyższona wilgotność może przyspieszać zużycie urządzeń.

Wielkość Wyświetlacza

Duża precyzja urządzenia jest prawie zawsze atutem, ale jej znaczenie spada, jeśli wyświetlacz nie pozwala na ukazanie wyniku z pożądaną dokładnością. Wielkość cyfr ma też znaczenie praktyczne, ponieważ ułatwia dokonanie szybkiego odczytu.

Wielkość i Waga Urządzenia

Mierniki UV nie są dużymi urządzeniami: waga oscyluje zwykle w granicach 100 g, a średnie wymiary są mniejsze niż 5×3×15 cm, natomiast w pewnych szczególnych zastosowaniach parametry te mogą mieć większe znaczenie.

Zasilanie

W zależności od wielkości i koncepcji projektowej, mierniki UV są zasilane najczęściej albo kilkoma bateriami AAA, albo jedną baterią 9-woltową. Ma to znaczenie przede wszystkim jeśli chodzi o czas pracy na baterii, ponieważ pojemność „paluszków” jest niewielka.

Funkcje Automatyczne

Praktycznie każdy miernik może samoczynnie zapisywać wyniki pomiarów w określonej ilości (20-100 pomiarów) oraz najwyższą, najniższą i średnią wartość z pomiaru. W droższych modelach funkcji automatycznych jest więcej i w szerszym zakresie można regulować np. interwał pomiarów.

Regulacja Zera

To ważna funkcja obecna w większości dobrych mierników: działa analogicznie do tarowania wag i pozwala ustalić zmierzoną w danym momencie wartość jako zero, co pozwala lepiej przystosować miernik do działania w określonych warunkach.

Przystosowanie Do Statywu

W przypadku pomiarów dokonywanych sporadycznie „z ręki” nie będzie to atutem, ale jeśli miernik ma działać automatycznie, przystosowanie do statywu będzie bardzo pomocne.

Sygnalizacja Błędów

Poszczególne modele mierników sygnalizować mogą różne błędy, a wystąpienie błędu może być oznajmiane akustycznie lub wizualnie. Podstawowe sygnały powinny być związane z przekroczeniem zakresu pomiarowego i wyczerpaniem baterii, ale w lepszych miernikach sygnalizacja jest znacznie rozszerzona.

O Czym Jeszcze Pamiętać Przy Zakupie Miernika UV?

Wszystkie parametry techniczne i funkcjonalne są ważne, jednak nie wyczerpują check-listy ułatwiającej podjęcie decyzji zakupowej. Warto zwrócić uwagę choćby na markę producenta i jakość wykonania: jest to najprostszy sposób oszacowania trwałości i wiarygodności urządzenia. Każdy miernik UV po pewnym czasie się zużywa, chodzi natomiast o to, aby w miarę możliwości wykluczyć ryzyko wystąpienia wad materiałowych itp. Jeśli chodzi o cenę, jej porównywanie ma sen tylko pomiędzy miernikami tej samej klasy i o tym samym przeznaczeniu, ponieważ tutaj różnice są bardzo duże (od kilkudziesięciu do kilku tysięcy złotych) i każdy miernik może być „dobry”, ale nie będą one użyteczne w tych samych miejscach i zastosowaniach.