Wentylatory dachowe to urządzenia przemysłowe o różnej wydajności, przeznaczone do pracy jako nawiewne lub wywiewne. Mogą mieć różną konstrukcję, co zależy od ich przeznaczenia. Znajdują zastosowanie w wentylacji lokali handlowych, gastronomicznych, placówek usługowych, biur czy magazynów. Niektóre sprawdzają się także w przypadku hal produkcyjnych, choć tutaj kryterium kluczowym będzie poziom i rodzaj zanieczyszczenia powietrza.

Wentylator nawiewny czy wywiewny?

Większość modeli wentylatorów dachowych to urządzenia wywiewne. Nawiewne są stosunkowo nieliczne, natomiast jeszcze stosunkowo często można spotkać się z wentylatorami dachowymi, których moduł wentylatora może zostać zamontowany w dowolny sposób i w ten sposób to użytkownik decyduje, czy będzie on pracował jako nawiewny czy wywiewny.

W większości przypadków instaluje się modele wentylatorów wywiewnych, ponieważ pozwalają one szybko usuwać zanieczyszczenia, a poza tym nawiew bardzo często znajduje się w niższych partiach pomieszczeń czy budynków, więc taki układ znajduje logiczne uzasadnienie.

Ważne cechy konstrukcyjne wentylatorów dachowych

Ogólny model budowy wentylatorów dachowych jest zawsze taki sam: pod niewielkim okapem ustawiony jest moduł wentylatora osłonięty konstrukcją zabezpieczającą go przed uderzeniami większych zanieczyszczeń, np. liści, lub działaniem zwierząt. Szczegóły często pozostają niewidoczne na pierwszy rut oka.

  • Kierunkowy strumień wylotowy jest charakterystyczny dla wentylatorów możliwych do zastosowania w systemach transportu pneumatycznego. Zastosowanie węższej rury odprowadzającej zamiast rozpraszania powietrza za wirnikiem dodatkowo zwiększa ciąg wentylatora.
  • Wentylatory z własnym ogniwem fotowoltaicznym (fotowoltaiczne zestawy wentylacyjne) mają zwykle niewielką moc i energooszczędne wentylatory, ponieważ ogniwa fotowoltaiczne, które stanowią ich jedyne źródło zasilania, mają niewielką powierzchnię i wydajność.
  • Wentylatory z wydzieloną komorą silnika stosowane są tam, gdzie przetłaczany czynnik mógłby działać niszcząco na elementy silnik. Ten zamyka się w komorach o pyłoszczelności i wodoszczelności IP55. Takie silniki często są przystosowane do podłączenia do regulatora obrotów.
  • Wentylatory kwasoodporne, czyli z kapeluszem wykonanym ze stali nierdzewnej, zamiast malowanej proszkowo, stosuje się w halach produkcyjnych i innych miejscach, w których istnieje ryzyko dostania się do powietrza substancji żrących. Sama konstrukcja najczęściej nie jest zmieniona, choć silnik może być zamknięty w wydzielonej komorze.
  • Wentylatory z wirnikiem bębnowym to podstawowy wariant. Taki wirnik jest stosunkowo cichy, ale wrażliwy na zanieczyszczenia i odkładanie się substancji lepiących, dlatego może być używany tylko przy niskim lub średnim poziomie zanieczyszczenia tłoczonego czynnika.
  • Wentylatory z wirnikiem promieniowym są głośniejsze niż te z wirnikiem bębnowym, ale dobrze znoszą tłoczenie zanieczyszczonego czynnika. Sama konstrukcja – poza wirnikiem – może pozostać niezmieniona, choć ze względów praktycznych silnik zwykle znajduje się w wydzielonej komorze IP54 lub IP55.
  • Zasilanie trójfazowe jest stosunkowo rzadko stosowane, a większość wentylatorów dachowych działa na 230 V. Poza tym, że zmiana ta wpływa na osiągane moce urządzeń, wymusza także zmianę sposobu sterowania: jednofazowe wentylatory sterowane są napięciowo, trójfazowe najczęściej przemiennikiem częstotliwości, o ile oczywiście są w ogóle przystosowane do regulacji prędkości.
  • Wentylatory przeciwwybuchowe mają odmienna konstrukcję wirników i kapeluszy, a także dodatkowe zabezpieczenia przeciwiskrowe. Zewnętrznie nie różnią się znacznie od podstawowych modeli kwasoodpornych, natomiast ze względu na konieczność zastosowania dodatkowych środków ochrony, są znacznie droższe.
  • Wentylatory do pracy w wysokich temperaturach, podobnie jak przeciwwybuchowe, zewnętrznie nie muszą się wyróżniać, natomiast ich osprzęt jest zabezpieczony przed działaniem czynników o podwyższonej temperaturze. Takie rozwiązanie jest często stosowane w gastronomii do odciągu z okapów czy rusztów. W tych modelach, ze względu na duże zanieczyszczenia substancjami organicznymi, stosuje się zwykle wirniki promieniowe.
  • Wentylatory ze zintegrowanym sterownikiem są stosowane przede wszystkim ze względów praktycznych. Zwykle sterownik automatycznie przełącza wentylator w odpowiedni do warunków tryb pracy (wybór z kilku opcji). Niektóre wentylatory można podłączyć do zewnętrznych sterowników, jeśli nie mają zintegrowanego, z część można jedynie włączać i wyłączać, bez żadnych innych możliwości kontroli sposobu pracy.

Oczywiście poszczególne modele wentylatorów mogą spełniać jednocześnie kryteria przewidziane dla kilku klas opisanych wyżej – wentylatory podstawowe też mogą mieć wirniki promieniowe lub stalowe kapelusze.

Wentylatory dachowe w obiektach mieszkalnych

Do tej pory nie jest to często stosowane rozwiązanie, przede wszystkim ze względu na to, że projektanci niechętnie sięgają po taki model wentylacji. Jest to jednak w wielu przypadkach opłacalny ekonomicznie i skuteczny wariant – warunkiem jest oczywiście dobór odpowiednich wentylatorów. W niektórych projektach architektonicznych wentylatorami dachowymi wieńczy się tylko wybrane ciągi wentylacyjne, przede wszystkim te, które nie transportują powietrza silniej zanieczyszczonego, choć akurat w tym zastosowaniu wentylatory sprawdziłyby się znakomicie.